ghi chép

Một học sinh lớp Một vào năm 2009 sẽ chuẩn bị vào đại học năm 2020. Lúc đó đại học sẽ như thế nào? The Chronicle Research Services (tạm dịch Vụ Nghiên cứu Biên niên) đã đặt vấn đề và thử tìm câu trả lời qua tư liệu và nghiên cứu của các trường đại học , những cuộc phỏng vấn với những chuyên gia đang hoạch định tương lai nền giáo dục Mỹ, và các cuộc thăm dò những hội đồng tuyển sinh.. Sau 2 năm (2009 đến 2011), phần đầu trong báo cáo dự kiến 4 phần đã được công bố vào đầu tháng 8/2011 gây chú ý không chỉ trong giới sư phạm, mà đã lôi cuốn vào diễn đàn tranh luận các phụ huynh, bản thân những người trẻ, và giới truyền thông. Người nào quan tâm đến bản báo cáo này, có thể tìm đọc nguyên văn ở đây: http://www.washington.edu/faculty/facsen/issues/college_2020.pdf Nhưng dĩ nhiên đó là tầm nhìn của những nhà nghiên cứu giáo dục Mỹ, vì con em họ và tương lai phát triển đất nước họ. Nước mình có những vấn đề không giống ai (hoặc có giống nước này nước kia, nhưng vì những nước đó không giàu ...

Tình huống này xảy ra ở một làng hẻo lánh bên xứ Phi Châu nên có thể hơi hơi giống miệt Chắc Cà Đao ở xứ mình: Dưới mái trường lợp lá tả tơi, một thầy một cô một lũ trẻ mặt mũi lem nhem áo quần xốc xếch hè nhau đọc to những bài đọc từ những cuốn sách giáo khoa cũ mèm. Những quyển sách giáo khoa ấy chẳng những long bìa quăn góc mà nội dung còn có nhiều vấn đề gây tranh cãi. Dù vậy, đó là những quyển sách duy nhứt trong làng. Và có cũng gọi là may. Có nơi, thầy phải chép lên bảng bài đọc từ một quyển sách duy nhứt, trò phải lụi hụi chép lại vào vỡ, học trò đến trường khỏi cần đeo cặp xách xệ vai, chỉ cần một que viết chì và một quyển vỡ. Phòng hờ có người vặn vẹo tôi là làm gì có nơi nào tệ dữ vậy, tôi phải nêu chính xác tên làng là Nkhanga ở phía đông nước Zambia. Và nhân chứng là giáo sư Mwizenge Tempo. Ông là một trong những đứa học trò đó, vào thập niên 1960. Phải học hết trường làng, trường huyện, trường tỉnh, rồi vào đại học quốc gia Zambia, Tempo mới có cơ hội đọc sách tron...

Lơ đãng bước tới đầu con hẻm, tôi nghe kêu “X. L.” Đó là cái tên tục của tôi hồi nhỏ ở xóm Dòn Mé Sán. Chỉ có người trong gia đình và bạn nối khố ở xóm cũ là gọi tôi bằng cái tên đó. Tôi nhìn đăm đăm người vừa gọi mình. Người đàn ông trung niên cũng nhìn tôi chăm chú với chút e dè, như không chắc mình vừa làm một việc đúng. Nụ cười nở nửa chừng vừa thân thiện vừa thăm dò, nửa cởi mở nửa như phòng thủ. Anh vừa gọi tôi? Vậy đúng là X. L.? Nhớ tôi không? T. nè! Còn thằng này là S. , con ông Ba hớt tóc. Nhớ ra chưa? Nhà tôi ở trên cái dốc, đối diện nhà X.L. đó. Nhớ rồi. Bao lâu nay các anh vẫn ở xóm cũ? Chứ đi đâu? Ừ, đi đâu? Tôi cũng chỉ dọn qua một chung cư cách xóm cũ hai dãy phố ngắn, thuộc phường 9, xóm cũ thuộc phường 7, đều ở trong quận 5. Chỉ có điều mấy chục năm trời xuôi ngược, tôi đi đông đi tây, mà không mấy khi đi ngang xóm cũ. Tệ hơn, đất Chợ Lớn đông chật bao nhiêu là người, có người vẫn nhớ tôi mà tôi không nhớ gì hết. À, có. Nhớ ngày xưa sau mỗi trận m...

Đêm sẽ qua. Trong những hy vọng và đợi chờ, đó là điều chắc chắn nhứt. Chiếc đồng hồ tròn trên tường bảo đảm điều đó. Cây kim giây màu đỏ tic tắc chuyển động, tốc độ không đổi, lộ trình bất tận qua mười hai con số trên một mặt phẳng có hàng chữ “Trung tâm X kính biếu”. Ưu điểm của chiếc đồng hồ này là nó không kêu to. Khi âm thanh ngoài đường lắng xuống, và căn phòng ngớt tiếng chuyện trò thăm hỏi, trong im lặng phập phồng chỉ vang lên khe khẻ tiếng tíc tắc như thể thằn lằn chậc lưỡi. Quả thực có hai con thằn lắn trong phòng, có thể chỗ trú ẩn của chúng là dưới hộp đèn nê ông, có thể thức ăn của chúng là những con thiêu thân lao vào ánh sáng của bóng đèn. Những con thiêu thân ấy là mối, muỗi, bướm, rầy nâu hay bù mắt…? Xác chúng lác đác rơi xuống mặt bàn kim loại sơn trắng, lem nhem dấu vết không rõ rệt và không lau xóa được. Ngoài chúng ra, trong phòng còn có một đàn kiến. Có thể mặt bàn trong phòng chỉ là một trong những vùng kiếm ăn của kiến. Thỉnh thoảng chúng biến mất một cách bí ...