Kinh nghiệm cá nhân

Khi tôi bắt đầu viết về đại học chất lượng cao và miễn phí trên mạng thì đã có nhiều bạn trẻ Việt Nam biết và theo học những khóa đó từ trước. (Tự khai: chính nhờ một trong những bạn trẻ ấy mà tôi quyết định tìm hiểu và viết về cách học  này. Cám ơn T.) Một số bạn khác đã dò theo những đường link tôi dẫn trong các bài viết mà vào website của các học viện trên mạng và bắt đầu ghi danh một số lớp. Tôi cũng nhận được những câu hỏi như: “Cháu muốn học, nhưng không biết làm sao?”. (Thành thật: nếu câu này được hỏi trước mặt, thì phản ứng tức thì của tôi là khỏ đầu người hỏi. Bộ cháu chưa bao giờ “lướt web” hay xài internet sao?) Nhưng nghĩ lại hoàn cảnh giáo dục xứ mình, thì thấy đó cũng là một câu hỏi.

Theo học các lớp này là chuyện cực kỳ đơn giản. Vào website của Udacity.com hay Coursera.org hay edX.org xem những khóa học nào gợi được trí tò mò, óc ham hiểu biết của mình, bấm vào đó để xem giới thiệu về chương trình học, thời lượng và giảng viên. Nhắm mình học nổi, hoặc thấy thích học thôi cũng được,  thì ghi danh. Chỉ cần một địa chỉ email để thầy liên lạc và để mình đăng nhập vào trang web của lớp học. Bạn  phải cam kết với “honor code” (điều lệ danh dự) của các học viện này là chỉ dùng một tài khoản (không tạo nhiều account ma), tự làm bài vỡ, không nhờ người khác giúp và cũng không giúp người khác trong bài tập và kiểm tra. Trong phần khai lí lịch, người học nghiêm túc và muốn lấy chứng chỉ sau khi hoàn tất khóa học thì nên khai đúng, vì những chi tiết đó sẽ được ghi vào bằng cấp. Nếu không muốn khai, cũng không ai biết ai là ai.

Một câu hỏi thứ phát: mấy website đó bằng tiếng Anh, cháu không hiểu hết!  Trong trường hợp này có lẽ  nên theo học những lớp tiếng Anh trước. (Vô đây để học từ căn bản nếu chửa biết gì: http://learnenglish.britishcouncil.org/en/  hay http://learningenglish.voanews.com/ ) Nếu đã biết võ vẽ chút đỉnh thì cứ học tiếng Anh ngay trong những khóa học, bất cứ môn nào. Tất cả bài giảng qua video đều có phụ chú tiếng Anh, và một số ngôn ngữ khác, người xem có thể điều chỉnh tốc độ nói nhanh chậm, lập lại, dừng lại… Cũng có thể mở toàn văn bản bài giảng ra mà đọc với hổ trợ của một chương trình dịch (Google, Bing…) nếu chưa có sẵn phụ đề tiếng Việt trong video. Tôi đã kiểm tra, thấy máy “dịch là phản”, nhưng nếu là các bộ môn khoa học kỷ thuật thì không đến nỗi nào. Có những nhóm bạn trẻ đã xung phong dịch những bài giảng trên mạng sang tiếng Việt như nhóm HTT ( http://htt.fotech.org/ ). Tham gia dịch là cách tốt nhứt để hiểu bài giảng đồng thời trau giồi tiếng Anh.  Và giúp đỡ đồng hương.   

Những khóa học trên mạng nhắm vào người học trên khắp thế giới nên luôn có những đề xuất giải quyết những rào cản ngôn ngữ. Dĩ nhiên bản thân người học cũng phải có động tác cố gắng về phần mình để vượt qua những rào cản này. Chắc chắn bạn không phải là người duy nhứt ú ớ cái tiếng không phải tiếng mẹ đẻ của mình. Chắc chắn bạn tìm được đồng minh để chia sẻ và giúp đỡ nhau trên các diễn đàn thảo luận, nhóm học tập, hay chỗ tụ tập giải lao (như Hangout, ứng dụng mới đưa ra của Google được áp dung trong các lớp của edX.)  Nên rủ rê nhiều người cùng ngôn ngữ với mình học chung một lớp, chơi chung một nhóm, có nhiều cái lợi.  

Udacity là học viện “mở” nhứt, ai cũng có thể xem các bài giảng không cần ghi danh, chỉ phải đăng nhập để làm bài hay thảo luận. Bài học ở đây rất sinh động nhưng chủ yếu là về khoa học máy tính. Coursera có nội dung phong phú  hơn, từ khoa học xã hội, nhân văn, đến khoa học cơ bản toán lý hóa, kỷ thuật, mỹ thuật. Bên edX hiện nay cũng thiên về khoa học kỷ thuật. Khan Academy và TED-Ed (http://ed.ted.com/ ) chủ yếu cung cấp những video giải thích / giải đáp một vấn đề cụ thể, xếp theo hệ thống chủ để, đề tài, chứ không thành khóa học. Chúng còn ở dạng “học liệu” để bất kỳ người nào cũng có thể sử dụng cho bài dạy hay bài học theo yêu cầu riêng.  

Ai cũng có thể nhập học bất cứ lúc nào trong suốt thời gian khóa học mở. Các bài giảng ở dạng video và tài liệu ở dạng slideshow, fpd, text đều có thể được tải về máy tính cá nhân và tự động truyền (sync) vào các thiết bị điện tử khác của người học, nên rất tiện cho cách học du kích: trong lúc chờ xe hay chờ bồ, đi tới chỗ hẹn hay đi bộ tập thể dục, lúc ngâm mình trong bồn tắm hay ngồi trên bồn cầu đều có thể nghe/nhìn bài giảng (trên dưới 10 phút mỗi bài) qua điện thoại, máy tính bảng, hay máy đọc sách. Sau khi khóa học kết thúc, website của khóa đó thường đóng lại. (Cho nên đang lúc bài giảng còn thấy đó thì cứ tải luôn về máy của mình cho chắc ăn).    

Mỗi khóa có giao diện lớp học riêng. Các khóa bên Coursera thì mỗi tuần có chừng bảy tám bài giảng (video), mỗi bài chừng 10 phút, kèm bài tập. Tuy bạn có thể hiển thị văn bản (tiếng Anh) hoặc phụ đề tiếng khác, nhưng tôi thấy không nên làm vậy, mà hãy cố tập trung XEM thầy/cô giảng. (Có nhiều thứ khác như hành ảnh, bản vẽ…. trên màn hình chứ không chỉ mỗi gương mặt người giảng), sau đó hãy đọc văn bản rồi xem lại video nếu cần. Trong suốt tuần, học viên rảnh lúc nào thì xem bài giảng lúc đó, xem bao nhiêu lần cũng được, có thắc mắc thì cứ gởi câu hỏi lên diễn đàn hay nhóm học tập, bài tập cũng có thể làm lại nhiều lần cho tới khi vừa ý, đúng trăm phần trăm (được phép làm lại tới 100 lần!). Nhưng bài thi chỉ làm một lần và phải nộp bài đúng hạn, bài nộp trễ không được chấm điểm.

Thiết kế lớp học rất tiện dụng, cứ thử hết các nút (icon) trên giao diện của lớp học, thế nào bạn cũng ngạc nhiên vì sự thông minh của những người thiết kế. Mỗi tuần học viên nhận được email báo cho biết bài giảng và bài tập của tuần đó đã được đưa lên lớp, với lời giới thiệu sơ lược và tóm tắt tình hình lớp học đang diễn tiến. Ban đầu các bài giảng được đưa lên vào đầu tuần. Sau này, thuận theo ý kiến của người học là họ đều bận đủ thứ khác trong tuần, chỉ những ngày nghỉ cuối tuần mới rảnh để lên mạng học, nên các bài giảng mới thường được đưa lên mạng vào chiều thứ sáu. Bài giảng của Coursera và Udacity được thu hình có dàn dựng biên tập. Bên edX thì bài giảng là video thu hình trong lớp học thực tế ở trường Harvard, MIT, hay UC Berkerley, dài 70-80 phút, xem hơi ngán. Nhưng như những sinh viên ngồi trong giảng đường, thỉnh thoảng bỏ ra hangout để kiếm bạn tán dóc, vô diễn đàn để thảo luận chuyện liên quan hoặc không liên quan gì đến bài giảng, hay ra hành lang làm chuyện vớ vẩn gí đó.  Hay nhứt là sau khi “ra chơi” rồi trở vô lớp thì thấy bài giảng tiếp tục đúng chỗ mình bỏ đi ra.

Chắc còn nhiều điều mới lạ, từ từ bạn sẽ khám phá ra và tìm cách ứng dụng thích hợp với mình, sao cho kinh nghiệm học trên mạng là một trải nghiệm thoải mái và hữu dụng. À, (câu hỏi lạc đề)  làm sao tôi biết được những điều này?  Bật mí: tôi đã nhào vô học ở tất cả các học viện nêu trên, mỗi nơi một hai lớp. Học cho biết. Có tốn đồng xu nào đâu?