Gió tháng tư
Những trận nóng đầu tháng tư có một điều an ủi: chiều chiều gió thổi, mà gió tháng tư có hình hài, màu sắc, có cả mùi, và vị. Thưở chưa có nhiều cao ốc án mặt nam của khu nhà tôi ở, và hai hàng cây dầu bên đường Nguyễn Tri Phương còn khỏe khoắn, mỗi cơn gió tháng tư thổi là hàng trăm trái dầu nâu đỏ lại lao mình vào một vũ điệu điên cuồng: mỗi trái dầu có đôi cánh cong vút xoay tít, bay la đà theo chiều gió, vừa đáp xuống mặt đường đã bị bàn tay trẻ con tung lên không trung lần nữa, một lần nữa, và một lần nữa. Gió mang dáng dấp những vũ nữ trong điệu múa nghê thường. Khi nàng lướt qua, hãy nhắm mắt lại hít thật sâu, một mùi hương huyền bí vừa nồng nàn vừa ẩm ướt, mang cả phấn hoa và muối biển…
Tháng tư về để tiễn mùa khô đi. Hơi nước trong gió chưa đủ khiến những trận mưa rào đổ xuống mỗi chiều, nhưng đủ để đánh thức những củ huệ, củ lan đất, trồi dậy, nhú lên những mầm hoa như mũi lao màu xanh ngọc, xuyên qua lớp đất khô phủ lá mục, ở nơi ít ai ngờ nhất. Rồi một sớm mai rộn ràng mặt đất nở bừng cả một thảm hoa. Lan đất là tình nhân của gió tháng tư. Mỗi năm chỉ một lần, hoa nở vài ngày vào thời điểm giáp mí giữa mùa khô và mùa mưa. Khi mưa xuống, lá xanh như giấc mơ trẻ. Mưa đi, lá rụi tàn, không để lại một dấu vết gì trên mặt đất suốt mùa khô. Cho đến tháng tư…
Ở miền đông rừng cao su vừa thay lá. Nơi lá non chưa trổ đầy cành, tán rừng chưa khép, những vạt nắng trộm bất ngờ rọi xuống cả một mảng mênh mông hoa lan đất màu hồng cam. Không làm sao giấu được vẻ đẹp quyến rũ trời cho. Xa tít ngoài kia, trên quốc lộ, những chiếc xe lao vút qua, người trên xe cố ngoái nhìn lại, ngẩn ngơ không chắc là thực một cảnh đẹp như ảo mộng, người ta có thể chỉ tình cờ bắt gặp một lần trong đời. Có khi trên chuyến về vài hôm sau, người ta tha thiết ngóng tìm, mà chỉ thấy âm u dưới tán lá xanh rì, lướt nhanh những thân cây cao su đứng thẳng hàng, đồng qui về phía chân trời, hun hút…
Gió tháng tư về qua phố, chiều bến Bạch Đằng nhộn nhịp người ta. Những con đường đổ xuống bờ sông Sài Gòn, Hàm Nghi, Nguyễn Huệ, Đồng Khởi, Hai Bà Trưng, gió về đầy ắp. Nhiều khi giữa đường kẹt xe muốn khóc, chợt gió lồng lộng thổi, rồi thổi nữa, rồi thổi cuồng lên. Ai nấy tưởng mưa tới rồi. Ngọn gió từ sông, chạy lên dốc nhà thờ Đức Bà, bẻ qua chợ Tân Định, tuốt tới Lăng Ông. Không phải cùng một ngọn gió. Như bầy trẻ con, gió cứ chạy túa mọi ngã, nghịch ngợm len qua những khe, kẻ, ngóc, ngách, có khi trốn vô một cái hốc nào đó, rồi bất ngờ ùa ra. Người ta giật mình, rồi trấn tỉnh: mới tháng tư, chưa mưa đâu. Rồi bần thần nhớ ra: tháng tư rồi…
Trong giấc ngủ tháng tư gió len vào chiêm bao. Những con hẻm bây giờ gắn bảng “Khu phố 3”, “Khu phố 4”, ban đêm vẫn còn cảnh ba bốn chục năm trước tôi vẫn thấy. Chiều tối người ta bày ghế bố trước hiên nhà, ăn cơm, trò chuyện, đánh cờ, xem tivi. Nhà nhỏ, cạn sợt, tivi để giữa nhà, người ta ngồi ngoài cửa nhìn vô. Rồi người ta ngủ, giữa trời. Ở đầu ngõ, mấy xe bán đồ ăn khuya, cháo, mì xào, bò viên, bột chiên, còn khách ăn thưa thớt. Kỳ lạ, hai ba giờ sáng xe cộ vẫn chạy trên đường Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi. Tôi về xóm cũ, gặp con nhỏ ở nhà kế bên ngồi dưới gốc cây trứng cá đập hột dưa. Nó đập từng hột dưa hấu bể đôi, tách vỏ, lấy phần ruôt trắng bán cho người ta làm nhưn bánh trung thu, bánh bía. Tôi bồi hồi gọi “Mận”. Con nhỏ ngẩng đầu lên, hóa thành người đàn bà đã năm mươi hơn…
Gió tháng tư về vào buổi chiều, như người ta về nhà để chờ bữa cơm gia đình đang xào nấu trong bếp. Tôi thoát ra dòng xe ken khít rịt để leo lên cầu thang chung cư về nhà mình. Mồ hôi ròng ròng, tim đập thình thịch, đầu váng vất, tôi tựa vào lan can nhìn xuống dòng người và xe. Hàng ngàn con người đó vừa lúc nãy đã tranh với tôi từng tấc đường. Bỗng nhiên thấy khoái là bây giờ mình hết bị chen lấn với họ. Lòng nhẹ nhàng, nhìn lên tán cây dầu, chợt thấy hàng trăm trái dầu màu nâu đỏ lao theo cơn gió vừa nổi lên, tung mình xoay tít giữa không trung, lướt qua mắt tôi như một bầy vũ nữ. Tôi nhắm mắt lại hít sâu. Có mùi bụi đỏ và mít chín, có mùi bông tràm, mùi ba khía… Tôi không chắc. Có thể chỉ là mùi nhớ. Nhưng mùi cơm đang chín bốc lên theo giếng trời tỏa ra hành lang chung cư … rất thật.
Lý Lan
(bài đăng Thời báo Kinh tế Sài Gòn)
Tháng tư về để tiễn mùa khô đi. Hơi nước trong gió chưa đủ khiến những trận mưa rào đổ xuống mỗi chiều, nhưng đủ để đánh thức những củ huệ, củ lan đất, trồi dậy, nhú lên những mầm hoa như mũi lao màu xanh ngọc, xuyên qua lớp đất khô phủ lá mục, ở nơi ít ai ngờ nhất. Rồi một sớm mai rộn ràng mặt đất nở bừng cả một thảm hoa. Lan đất là tình nhân của gió tháng tư. Mỗi năm chỉ một lần, hoa nở vài ngày vào thời điểm giáp mí giữa mùa khô và mùa mưa. Khi mưa xuống, lá xanh như giấc mơ trẻ. Mưa đi, lá rụi tàn, không để lại một dấu vết gì trên mặt đất suốt mùa khô. Cho đến tháng tư…
Ở miền đông rừng cao su vừa thay lá. Nơi lá non chưa trổ đầy cành, tán rừng chưa khép, những vạt nắng trộm bất ngờ rọi xuống cả một mảng mênh mông hoa lan đất màu hồng cam. Không làm sao giấu được vẻ đẹp quyến rũ trời cho. Xa tít ngoài kia, trên quốc lộ, những chiếc xe lao vút qua, người trên xe cố ngoái nhìn lại, ngẩn ngơ không chắc là thực một cảnh đẹp như ảo mộng, người ta có thể chỉ tình cờ bắt gặp một lần trong đời. Có khi trên chuyến về vài hôm sau, người ta tha thiết ngóng tìm, mà chỉ thấy âm u dưới tán lá xanh rì, lướt nhanh những thân cây cao su đứng thẳng hàng, đồng qui về phía chân trời, hun hút…
Gió tháng tư về qua phố, chiều bến Bạch Đằng nhộn nhịp người ta. Những con đường đổ xuống bờ sông Sài Gòn, Hàm Nghi, Nguyễn Huệ, Đồng Khởi, Hai Bà Trưng, gió về đầy ắp. Nhiều khi giữa đường kẹt xe muốn khóc, chợt gió lồng lộng thổi, rồi thổi nữa, rồi thổi cuồng lên. Ai nấy tưởng mưa tới rồi. Ngọn gió từ sông, chạy lên dốc nhà thờ Đức Bà, bẻ qua chợ Tân Định, tuốt tới Lăng Ông. Không phải cùng một ngọn gió. Như bầy trẻ con, gió cứ chạy túa mọi ngã, nghịch ngợm len qua những khe, kẻ, ngóc, ngách, có khi trốn vô một cái hốc nào đó, rồi bất ngờ ùa ra. Người ta giật mình, rồi trấn tỉnh: mới tháng tư, chưa mưa đâu. Rồi bần thần nhớ ra: tháng tư rồi…
Trong giấc ngủ tháng tư gió len vào chiêm bao. Những con hẻm bây giờ gắn bảng “Khu phố 3”, “Khu phố 4”, ban đêm vẫn còn cảnh ba bốn chục năm trước tôi vẫn thấy. Chiều tối người ta bày ghế bố trước hiên nhà, ăn cơm, trò chuyện, đánh cờ, xem tivi. Nhà nhỏ, cạn sợt, tivi để giữa nhà, người ta ngồi ngoài cửa nhìn vô. Rồi người ta ngủ, giữa trời. Ở đầu ngõ, mấy xe bán đồ ăn khuya, cháo, mì xào, bò viên, bột chiên, còn khách ăn thưa thớt. Kỳ lạ, hai ba giờ sáng xe cộ vẫn chạy trên đường Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi. Tôi về xóm cũ, gặp con nhỏ ở nhà kế bên ngồi dưới gốc cây trứng cá đập hột dưa. Nó đập từng hột dưa hấu bể đôi, tách vỏ, lấy phần ruôt trắng bán cho người ta làm nhưn bánh trung thu, bánh bía. Tôi bồi hồi gọi “Mận”. Con nhỏ ngẩng đầu lên, hóa thành người đàn bà đã năm mươi hơn…
Gió tháng tư về vào buổi chiều, như người ta về nhà để chờ bữa cơm gia đình đang xào nấu trong bếp. Tôi thoát ra dòng xe ken khít rịt để leo lên cầu thang chung cư về nhà mình. Mồ hôi ròng ròng, tim đập thình thịch, đầu váng vất, tôi tựa vào lan can nhìn xuống dòng người và xe. Hàng ngàn con người đó vừa lúc nãy đã tranh với tôi từng tấc đường. Bỗng nhiên thấy khoái là bây giờ mình hết bị chen lấn với họ. Lòng nhẹ nhàng, nhìn lên tán cây dầu, chợt thấy hàng trăm trái dầu màu nâu đỏ lao theo cơn gió vừa nổi lên, tung mình xoay tít giữa không trung, lướt qua mắt tôi như một bầy vũ nữ. Tôi nhắm mắt lại hít sâu. Có mùi bụi đỏ và mít chín, có mùi bông tràm, mùi ba khía… Tôi không chắc. Có thể chỉ là mùi nhớ. Nhưng mùi cơm đang chín bốc lên theo giếng trời tỏa ra hành lang chung cư … rất thật.
Lý Lan
(bài đăng Thời báo Kinh tế Sài Gòn)
