Bí quyết làm vườn 2
Cây cỏ cũng lưu lạc như người! Người xa xứ ví mình như cây bật “gốc”. Người và cây đều cần có một mảnh đất để bám “rễ”. Cái cây trong chậu kiểng có thể có giá trị của một thứ bonsai, nhưng cây cũng như người ta cần đứng trên mặt đất để sống cuộc đời mình. Miễn có nắng, có nước, thì cây sẽ bám rễ vào đất mà sống, dù gốc gác cây ở đâu, mảnh đất giữ rễ nó là nhà.
Tôi lớn lên và sống phần lớn đời mình ở đô thị, không có kiến thức hay kinh nghiệm gì về mùa màng và trồng trọt. Tôi cũng không hề hình dung một giai đoạn nào đó trong đời mình sẽ trở thành người làm vườn. Nhưng đông qua xuân đến, ngày dài ra, nắng ấm rực rỡ, mặt đất ứa lên sự sống một cách háo hức tưng bừng: nước chảy long tong, chim hót ríu rít, sóc nhảy nhót rượt đuổi nhau, cỏ mọc chỉ trong vài ba ngày xanh mướt đất, hoa đỗ quyên, tulip và thủy tiên các loại nở ra vô vàn màu sắc, tỏa hương. Và rồi anh đào, mận, táo, lê… hè nhau nở đầy trời. Một cái gì đó sâu thẳm ở trong tôi được đánh thức. Ký ức những ngày bưng rỗ theo bà ngoại ra vườn nhổ cỏ hái rau thôi thúc tôi ra vườn .
Tôi bắt chước bà ngoại phân chia thế giới thực vật làm hai loại: ăn được và không ăn được, nhưng khi lập danh sách các thứ cây cỏ trong vườn, tôi mới nhận thấy phần lớn cây cỏ trong vườn không ăn được. Chúng chỉ có hoa đẹp hoặc thơm. Cái bị coi là cỏ như bồ công anh hóa là thứ ăn được. Đầu xuân lá bồ công anh còn non, phần cuống lá trắng ngần, nhai giòn như cọng giá, vị đắng nhân nhẩn, trộn với lá xà lách ăn như rau sống rất ngon. Khi lá già, vị đắng tăng, tôi đem nấu canh như rau đắng đất. Cuống hoa dài và rỗng, khi hoa còn là nụ, cuống hoa mềm, tôi chẻ ra như chẻ cọng rau muống, ăn cũng ngon không kém. Hoa bồ công anh nở vàng như hoa cúc, vạn thọ, tôi thấy đẹp lắm, và ngon. Tôi ưa ăn hoa bồ công anh tươi, khi hoa nở nhiều quá, tôi hái cả rỗ đem xào tỏi như bông mướp hay bông thiên lý, cũng ngon. Năm “làm vườn” đầu tiên ở Bellingham, tôi thu hái chủ yếu là bồ công anh, vì tất cả những thứ cà, dưa, ớt, mướp, mồng tơi, đậu bắp… tôi trồng đều yểu mạng, chết từ thưở còn là mầm!
Sang năm thứ hai, tôi lại trồng cà, dưa, mướp, mồng tơi, ớt, đậu… (vẫn còn hột giống mà). Tôi lại mua thêm một đống hột giống các loại cải và rau Mỹ. Hàng xóm và bà con người Việt cũng cho tôi một mớ hột giống đã “quen” thổ nhưỡng khí hậu xứ đó. Tôi đem trồng tuốt. Để coi thứ gì mọc thứ gì không. Bất ngờ, rau cần và tần ô mọc cực kỳ mạnh, còn mấy thứ xà lách Mỹ chẳng thấy đâu. (Bí mật này sang năm làm vườn thứ ba tôi mới khám phá ra, hồi sau sẽ nói.)
Lý Lan
(Còn tiếp)
