Bồng bềnh
Có những ước mơ thưở còn ngây thơ mà đến già vẫn không thực
hiện được, mặc dù nhiều phen tưởng điều đó ở trong tầm tay. Những giấc mơ bồng
bềnh.
Bồng bềnh như chiếc thuyền nan. Không biết ai còn nhớ bài hát này không: Tính tính tang tình tang … cuộc đời mình như
chiếc thuyền nan, trôi (nó) trôi bồng bềnh… Tôi bắt đầu mơ sống trên một chiếc thuyền từ
lần đầu tiên vào tòa nhà Bưu Điện Thành phố, ngồi trên băng ghế gỗ dưới vòm trần
cao ngất thoáng mát và nhìn lên tấm bản đồ thành phố và bản đồ miền Nam trên
hai bức tường đối diện nhau từ cổng nhìn vào. Sông ngòi kênh rạch chằng chịt. Tôi mơ một ngày nào đó, tôi được tự do (không bị ràng buộc với công
việc kiếm sống và trách nhiệm gia đình)
tôi sẽ sắm một chiếc thuyền nan làm nhà, đi cho cùng khắp sông nước miền
tây.
Trước tiên là những
kênh rạch trong thành phố. Rồi đến những nhánh sông Cửu Long mênh mông. Tôi hình dung những cảnh đời đóng khung đóng
cọc trên mặt đất nhìn từ chiếc thuyền trôi bềnh bồng. Tôi tưởng tượng bầu trời bao la, luồng gió
phóng khoáng, bờ bãi hoang vu mà chiếc thuyền lênh đênh đưa tôi đến. Tôi mơ mộng những ban mai thức dậy thấy chung
quanh mình mới lạ, cả cảnh trí lẫn con người; và mỗi ngày qua đi, nếu mình phát
chán thì chỉ cần “nhổ sào” đi chỗ khác chơi.
Tôi đã phác họa tác phẩm của đời mình là một tiểu thuyết hay ký sự về
hành trình chiếc thuyền nan đó.
Nhiều phen nỗ lực tiếp cận giấc mơ, tôi biết nó hoàn toàn có thể thực hiện được:
Hàng vạn người xứ này sống mãn đời hoặc nhiều năm trên sông nước, “nhà” có thể
là chiếc xuồng ba lá bị phá nước hay chiếc giang thuyền hiện đại , như nhà trên
mặt đất có thể là túp chòi “ba đá” đá ba cái là sập, hay tòa lâu đài nguy nga
tráng lệ. Nghĩa là giá nào cũng có thể sống cảnh đời mình mơ. Trên lý thuyết sống trên mặt nước
rẻ hơn sống trên mặt đất, vì hiện nay mặt nước chưa bị thiểu số quyền lực
và giàu có qui hoạch chiếm hữu đầu cơ như mặt đất. Ngoài ra, đời trên sông nước
có lẽ ít phức tạp hơn đời sống thị dân với những tổ dân phố và công an khu vực.
(Khỏi cần phản biện rằng hóc bò tó hay xẻo cùn rạch cạn nào trên đất nước mình
đều có chính quyền sâu sát, hãy để tôi
mơ.)
Nếu lấy thuyền làm nhà, người ta cần một số kỷ năng mà nếu sống
trong cái nhà trên mặt đất thì không cần thiết. Nhưng kỷ năng chèo thuyền, lái
tàu, bơi lội không quá khó đối với một người có sức khỏe và trí tuệ trung bình.
Tôi nghĩ khó lắm cũng cỡ cỡi xe máy hay
lái ô tô trên những ngã đường đất nước này thôi. Chỉ có điều, không gian chiếc nhà-thuyền mà khả năng tài chánh cho phép tôi sắm sẽ
không rộng rãi lắm. Có thể chỉ mười mấy mét vuông, và nó không thể “nới” ra khi
cần thiết, như kiểu trên mặt đất che thêm mái hay kê bàn ghế ra lề đường. Điều
này khiến một kỷ năng quan trọng khác người ta phải có để sống thoải mái trên
thuyền, tuy tôi không có nhưng hy vọng sẽ
tập được, ấy là ngăn nắp gọn gàng.
Nhiều lần tôi lân la
làm quen mấy ghe xuồng chở bông trái cặp dọc kênh Tàu Hủ những ngày giáp Tết.
Những ghe xuồng ấy vừa là phương tiện giao thông vừa là cơ sở thương mại, mà cũng
là nhà ở. Lên ghe là nhận thấy có một không gian rõ là dành cho sinh hoạt gia
đình, nơi hai ba đứa nhỏ ngồi chơi bên người đàn bà đang lo cơm nước, có khi có
cả một ông già hay bà già nằm võng đòng đưa. Cái khoảng ván phẳng lì nhờ chà lết
lâu ngày, thậm chí bóng mượt nhờ thấm mồ hôi lâu năm, thường khiến tôi xúc động. Đó là nơi cả nhà ngồi quây quần
ăn uống, cũng là nơi cả nhà nằm bên nhau ngủ, nơi buồn vui lo giận của mọi người
tuôn ra, vì đâu có chỗ giấu giếm. Cái khoảng ván đó rộng chừng năm bảy mét
vuông, ấm cúng thân thương như bất cứ không gian nào gọi là nhà.
Đôi lần tôi đi tàu
cao tốc từ Sài Gòn đến Cần Thơ, dọc đường gặp không ít những thuyền ghe lớn nhỏ
ngược xuôi… ước mơ dậy sóng thành khát khao.
Tôi thèm có chiếc thuyền nan của riêng mình, tùy ý đậu lại Chợ Lách mua
một mớ trái cây, hay tùy hứng ghé vô một cù lao nào đó đánh một giấc dưới nhánh
bần đang trổ bông cho hồn mình hóa bướm. Có đâu lầm lì chạy phăng phăng như chiếc
tàu nhét đầy người nước ngoài, máy nổ điếc cả tai. Tôi chuyển qua ghe nhỏ ở địa
phương, ghe dừng lại mấy chỗ cũng đầy khách du lịch. Thuê chiếc xuồng chèo tay,
người chèo luồn lách giữa con rạch quanh co suýt đụng phải mấy chiếc xuồng
khác, trên đó cũng là những khách du lịch. Không, tôi không muốn du lịch trên sông rạch. Tôi muốn sống trên một chiếc thuyền có không
gian nhà như nhà của những người mãn đời sống trên sông nước.
Có lần tôi đi tàu từ Tonle Sap xuôi dòng xuống sông Tiền
qua Tân Châu, Sa Đéc về Mỹ Tho. Chiếc tàu to đẹp, phòng ngủ nhỏ nhưng tiện
nghi, mọi thứ đều ngăn nắp sạch sẽ. Hành trình một tuần lễ. Đêm đầu tiên, tôi tưởng mình không ngủ được. Tàu đậu giữa
dòng sông, tôi nằm trên giường, nhìn qua
kiếng cửa sổ thấy những ánh đèn đỏ xa xa, đoán phía đó là bờ. Tôi thử lừa mình, rằng mình đang thực hiện điều
hằng mơ ước. Mình đang nằm ngủ trong nhà bồng bềnh giữa giòng sông Mekong. Thế
rồi tôi ngủ quên luôn. Bỗng nhiên tôi nhận ra trời đã sáng, tàu đã nhổ neo chạy,
ngoài cửa sổ xôn xao sóng nước, đồng lúa bên bờ xanh biếc mênh mang. Trong khoảnh
khắc, tôi tưởng giấc mơ đã thành hiện thực,
hoặc hiện thực này chỉ là cảnh trong mơ. Mình đang ngủ hay thức?
Những ngôi nhà bồng bềnh trong giấc ngủ, và những giấc ngủ bồng
bềnh ước mơ.
Lý Lan
