Chợ Tết

Gần tết những con đường quanh chợ Hòa Bình vào buổi chiều tấp nập đông vui. Khoảng 4 giờ chiều là lòng đường gần như bày kín hàng hóa và người ta bắt đầu chen chân lựa chọn mua sắm. Thực ra chẳng riêng gì chợ này, cả thành phố, và cả nước, những ngày này đâu đâu cũng rộn ràng cảnh mua sắm Tết. Chẳng qua  tôi thường đi chợ này nên  tôi tả cảnh chợ này.

Ngày thường  tôi đi rất sớm, lúc năm giờ rưởi, luôn tiện tập thể dục buổi sáng.  Tôi đi hết mấy con hẻm, băng qua đại lộ Trần Hưng Đạo, theo đường Trần tuấn Khải ra đại lộ Võ Văn Kiệt. Vì lý do gì đó làn xe trong cùng sát bờ kênh rất ít xe chạy, người tập thể dục ung dung đi lại thoải mái. Theo đường đó  tôi lên cây cầu đi bộ bắc qua  kênh Tàu Hủ. Buổi sáng cây cầu này cũng toàn người tập thể dục. Phần lớn là những người cao tuổi nhưng chưa thể kẻ là già, vì còn đủ sứ leo mấy chục bậc thang  rồi đi qua đi lại vài (chục) hiệp trên  mặt cầu dài chừng trăm thước. Những người làm cầu này chắc là nghĩ đến dân cư bên kia bờ kênh, muốn tạo thuận lợi cho họ đi qua chợ  mua bán. Chắc họ cũng tính tới công dụng giải trí khi chiều chiều gió nổi lên, người ta kéo lên cầu “hóng mát”. Công dụng như “chỗ tập thể dục” chắc là ngoài kế hoạch.  Nhưng đó là chỗ đắc dụng nhứt của cây cầu này.

Gặp hôm nước ròng, hay con nước kém, mức nước kênh xuống thấp, lộ ra vô số miệng cống lớn cống nhỏ đổ nước sinh hoạt xuống lòng kênh. Lúc đó, dù trời xanh nắng vàng cũng không tạo được ảo ảnh trên mặt nước đen ngòm, và mùi hôi nồng trong cơn gió chạy dọc con kênh như cười cợt những người đang vươn vai hít thở. Đúng là buồn cười thiệt. Nếu không có mùi hôi của nước kênh bị ô nhiễm nặng, thì mùi khói xăng dầu xe cộ chạy vù dù phía dưới  cầu cũng đủ hại cho sức khỏe. Đi tập thể dục về  tôi ngoái mũi ra hai cục cứt mũi đen thui. Kệ, đâu cũng vậy, chỗ này còn được cái trời cao cảnh rộng, giúp mình xả được cảm giác bức bối tù túng suốt ngày sống trong hẻm.

Công bằng mà nói, khi nước lớn, mấy giề lục bình lừ lừ theo nước sông Sài Gòn trôi vào cũng có vẻ lãng mạn, và gió lúc ấy có  chút hương đồng ruộng. Tùy theo nước rong nước kém mà  tôi đi qua đi lại cái cầu mười lần hoặc một lần,  trước khi đi qua chợ.  Từ mấy chiếc ghe đậu dưới lòng kênh  người ta cũng gánh lên chợ những quày chuối hay giỏ rau trái gì đó.  Tôi theo một cậu gánh chuối tới đường Bạch Vân. Cậu dừng lại trước cửa chợ, nơi một cô gái ngồi trên tấm ni lông trải trên lòng đường đang bày vài mươi nải chuối từ chín hườm hườm đến chuối còn xanh như mới hái.  Tôi hỏi chuối trồng ở xứ nào, cô nói Bến Tre. Tôi có tật nghi ngờ những người bán trái cây về xuất xứ hàng hóa của họ, cam nào cũng cam Cái Bè, măng cụt nào cũng măng cụt Lái thiêu, nhưng  tôi cứ thích hỏi, và người ta nói sao nghe vậy.  Mấy bữa nay ngoài chuối người ta “lên” nhiều bưởi, xòai xanh, quít đường, mãng cầu xiêm, đu đủ… Những thứ để bày trên mâm ngũ quả ngày tết.

Từ đầu tháng chạp đã thấy người bán chổi lông gà cán dài hai ba thước. Chổi này bán được nhứt vào dịp này, vì nhiều gia đình quét dọn nhà cửa mỗi năm một lần, thường vào rằm, nhưng tiện ngày nào trong tháng chạp cũng được, miễn là trước khi rước ông bà vào chiều ba mươi. Ba  tôi ngày trước ưa coi ngày trong cuốn lịch cũ te tua của ông để biết ngày nào tốt mới quét dọn. Nếu ngày đó bận, ông cũng quét dọn sơ qua, rồi những ngày sau rảnh ngày nào làm tiếp ngày đó.  Tôi thấy quanh năm ngày nào cũng quét nhà, và vài ba tháng nên tổng vệ sinh một lần, chứ đợi chi cả năm. Nhưng từ nhỏ đến lớn, năm nào cũng thấy ba  tôi coi ngày quét dọn nhà cửa,  tôi nhiễm như một tập quán có phần thiêng liêng (để tránh nói mê tín). Năm nào làm ăn thất bát, trong nhà lục đục hay có người bệnh tật, là  tôi coi ngày, dọn dẹp nhà cửa cật lực, với lòng mong mỏi tha thiết xua đi và rửa sạch những  huông ám xui xẻo của năm cũ.

Và dù gì cũng phải mặc quần áo mới vào ngày mùng một. Nên chiều chiều tắt nắng  tôi lại đi chợ. Lúc này áo quần giày nón vớ và cả đồ lót bày đầy vun khắp nơi. Hàng treo trên giá có giá cao hơn hàng đổ đống. Lý do  tôi lựa hàng đổ đống vì sự thoải mái lựa chọn. Mặc tình cầm lên ném xuống đã đành, lựa chán bỏ đi cũng không bị mắng vói theo. Vì người bán hàng rất bận, người lựa hàng thì đông, phải lanh mắt, lại phải lanh mồm. Như chị bán áo ngực hai chục ngàn một cái rao liên tục khiến mép miệng không kịp kéo da non: “Giá rẻ cực sốc rồi. Không mua ngay là hối hận liền. Hàng đẹp mê man. Bảo đảm không vừa ý không lấy tiền. Tha hồ lựa chọn. Bán môt tặng một, tính giá hai cái thôi. Khỏi trả giá, giá này đã bao chợ rồi. Đâu rẻ hơn trở lại đây lấy tiền lại. Không mua cho luôn. Giá rẻ cực sốc rồi.”

Đợi ba ngày cận Tết  tôi mới mua những thứ như bao lì xì, đèn, nhang, hoa và giấy đỏ trang trí. Nhưng chợ Tết đã bán những thứ ấy, cùng những câu đối đỏ, từ rằm, có lẽ sớm hơn mà  tôi không để ý.  Tôi có cảm giác như mấy năm gần đây, mỗi năm chợ tết bắt đầu sớm hơn, như thể nhiều người bán phải cạnh tranh bán trước để giành mối của đồng nghiệp. Dù sao  tôi cũng khoái. Ngày nào  tôi cũng đem về nhà một cái gì đó từ chợ Tết. Ừ, từ đầu tháng chạp đến giờ ngày nào  tôi cũng đi chợ Tết.   

Lý Lan