Về sỏi cát và gỗ
Buổi chiều đi dạo dọc bờ biển, tay đút túi áo khoác, chân dẫm
lạo xạo trên cát sỏi. Con mắt phóng thả ra khơi lên trời rồi trải ra trước mũi
giầy. Lúc đó đầu óc đã như nước biển như khí trởi, nhìn viên sỏi thấy viên sỏi,
thấy dề rong biển khô biết dề rong biển khô.
Tôi đi như thế có khi hàng giờ. Bên này bờ Thái Bình Dương, biển ở phía
Tây, mặc trời lặn là một cảnh quang kỳ vĩ, lời không tả nỗi.
Đôi khi tôi cúi xuống
lượm một hai viên sỏi cầm chơi. Rồi lơ đảng đút tay vào túi áo. Gió biển lạnh. Khi về đến thềm nhà, cho tay vào túi lấy
chìa khóa, tôi chạm vào những viên sỏi. Tôi đặt chúng bên rìa bậc thềm. Buổi trưa ngồi
trên thềm nhìn ra vườn, tiện tay cầm viên sỏi chọi con sóc đang đào bới rau củ.
Con sóc tỉnh bơ, viên sỏi rơi lạc chỗ nào không biết.
Ngày xuân dài ra, sáu bảy giờ chiều mặt trời còn nhẩn nha vờn
mép nước. Những chuyến đi dạo dài kết thúc bằng cả nắm sỏi trút ra từ túi áo
khoác đặt trên bậc thềm. Người sống chung nhà là một người bảo vệ môi trường, rất
giận khi thấy tôi về với những viên sỏi
của biển, chúng không phải CỦA tôi. Nhưng
tôi đâu có ăn cắp chúng. Chỉ là ngẫu nhiên mà ở một khoảnh khắc nào đó một
trong hàng tỷ viên sỏi dọc bờ biển bắt được ánh mắt tôi rồi theo
tôi về nhà. Chúng túm tụm trên bậc thềm hay lăn lóc đâu đó, cũng vẫn là ở
trong trời đất bao la.
Tôi có hiểu điều dễ
hiểu này: hàng trăm ngàn người đi dạo như
tôi, nếu mỗi người chỉ lấy đi vài ba viên sỏi mỗi lần thì sớm muộn gì sỏi
cũng biến mất trên bãi biển. Thực ra có luật cấm du khách nhặt nhạnh bất cứ thứ
gì trên bờ biển. Sóng đem gì vô bờ hay lấy gì từ bờ đi là chuyện của biển, và của
bộ phận bảo vệ thiên nhiên. Họ biết thứ gì là “rác” để thu
gom tiêu hủy, thứ gì có thể sanh sôi thay thế như cua sò hào hến thì cấp giấy
phép lượm bắt có giới hạn. Còn sỏi đá cát là sỏi đá cát, hãy để chúng chơi với
sóng. Nếu muốn, ra đề pô (Home Depot) mà mua, lớn nhỏ đủ cỡ, màu sắc số lượng
phong phú.
Người bạn đời của tôi cũng hiểu điều đơn giản này: sở hữu một đống
sỏi không có ý nghĩa gì cả. Cái khoảnh khắc
tôi nhìn thấy viên sỏi, cái tâm tình lúc
tôi cầm viên sỏi giữa những ngón tay lạnh cóng đi thơ thẩn giữa biển trời
mênh mông, khiến cho một viên sỏi nào đó mang ý nghĩa đặc biệt trong thế giới tâm linh của riêng tôi.
Đôi khi tôi dừng chân
trên bờ biển, ngồi xuống một súc gỗ giạt vào bờ từ cơn bão đã qua. Một chân cầu?
Một cột buồm? Đâu có gì quan trọng nữa cái danh phận súc gỗ này từng mang.
Từ trong cốt lõi nó vẫn là gỗ. Bây giờ
tôi dùng nó như ghế ngồi, hay mai đây nó làm củi chụm cho một đống lửa
trại, có ý nghĩa gì không? Đã bao nhiêu lần
tôi ngồi đó, viên sỏi cầm trong tay chơi, cho đến một hôm súc gỗ không
còn ở đó nữa. Nếu ai chưa từng trải qua mất mát người/ điều thân thiết nhứt thì
có hiểu tại sao tôi ôm biển khóc cả buổi
chiều và không còn muốn đi ngang qua nơi ấy nữa.
Dù sao, tôi đã thay
thói quen xoay xoay viên sỏi trong tay bằng một thiết bị điện tử nho nhỏ có thể
dùng để đọc sách và lướt mạng, để gọn trong túi áo khoác. Giữa chừng cuộc dạo
chơi, bàn tay đút túi áo chạm vào món đồ chơi mới sắm, tôi lấy nó ra, xoa xoa chạm chạm ngón tay
trên những dòng chữ và hình ảnh liên tục hiện ra và mất đi. Tôi lướt qua vô số ảnh chụp biển khắp nơi
vào mọi thời điểm, trong bình minh, bão tố, chợt nghe làn sóng thở dài ngay dưới
chân mình. Những viên sỏi trở mình, những hạt cát chới với theo luồng nước rút
ra khơi.
Tôi đọc một bài thơ,
một truyện ngắn, hay một bài văn tản mạn. Ráng đọc cả một tiểu thuyết hay một
nghiên cứu dài về não và thần kinh. Món
đồ chơi nho nhỏ này chứa nhiều thứ như người bán quảng cáo: hằng trăm tác phẩm
văn học cổ điển “phải đọc” và hàng trăm tác phẩm hay nhứt thể kỷ 20 “đáng đọc”
và hàng ngàn thứ lẻ tẻ khác “sẽ đọc” mà
tôi đã tùy hứng chép vào khi cơn khoái đồ chơi mới đang còn tí tách.
Tôi đã đọc hàng giờ
trên giường trước khi buông tay rơi vào giấc ngủ. Tôi cũng đã đọc nhiều giờ liền trên chiếc
võng mắc trong vườn sau nhà những ban trưa đầy nắng. Chưa kể những giờ đọc miệt
mài bên bàn viết. Nhưng tôi không thể đọc
trước biển. Dù là một cuốn sách giấy hay sách điện tử, những chữ những hình cứ trôi
qua mắt tôi như cát tuột theo nước dưới
chân mình.
Biển hiện hữu dường như
ở trong tôi chứ không chỉ bên cạnh.
Mênh mông cả ở trong tôi trời và nước.
Muốn đọc sách chăm chú người ta phải làm trống mình trước đã. Nhưng giữa tôi và biển có một ống thông nhau, khi tôi ở bên biển thì không có cách nào biển đầy
mà tôi vơi được. Những viên sỏi hiểu điều
đó. Súc gỗ lênh đênh từ bờ này sang bờ kia đại dương hiểu điều đó.
Lý Lan
