Thanh tước, Hồng tước
Tự điển Anh Việt trong máy tính của tôi không có tiếng Việt tương đương với Green Finch và Linnet Bird. Cả hai đều thuộc họ chim sẻ, Green Finch màu xanh, Linnet Bird có ức hồng hồng, nên tôi dịch là Thanh tước, Hồng tước.
Green Finch and Linnet Bird là một bài hát trong vỡ nhạc kịch Sweeney Todd. Tình huống kịch lúc đó là chàng thủy thủ Anthony đi trên phố gặp một cô gái xinh đẹp đứng hát trước cửa tiệm bán chim kiểng:
Thanh tước, hồng tước
Sơn ca, sáo sậu,
Mày hót cách nào?
Làm sao mày có thể líu lo,
Ở trong lồng,
Không bao giờ cất cánh?
Chàng hỏi ra biết nàng tên Johanna, đang bị quan tòa Turpin giám hộ. Lão quan này bất công, tham nhũng, tàn ác, và dâm đãng. Lão giữ chìn chịt nàng Johanna, toan ép nàng làm vợ lão. Dĩ nhiên Johanna yêu chàng thủy thủ trẻ chứ không yêu lão quan tòa.
Ngoài kia bầu trời chờ sẵn
Mời gọi, rủ rê,
Ngay bên ngoài song chắn,
Sao mày có thể tĩnh tại,
Đăm đăm nhìn mưa,
Phát cuồng vì bầu trời đầy sao?
Làm sao mày hót lên
Bất cứ điều gì?
Mày hót cách nào?
Thanh tước, hồng tước,
Sơn ca, sáo sậu,
Làm cách nào mày hót được?
Lão quan gian ác không nài hoa ép liễu được bèn toan tính đưa nàng Johanna vô bệnh viện tâm thần. Thân phận lệ thuộc, bị giam cầm, Johanna thương cảm lũ chim trong lồng.
Thanh tước, hồng tước,
Sơn ca, sáo sậu,
Làm cách nào mày hót được?
Điệu véo von này khởi từ đâu
mà tuôn ra liên hồi ?
Mày hân hoan hay chỉ xởi lởi?
Mày biện luận
Hay cãi nhây
Hay chỉ mơ màng?
Mày bi bô?
Mày gào thét?
Có thể nghe và xem bài hát này được Harolyn Blackwell biểu diễn rất truyền cảm trên Youtube. Người viết lời bài hát này là Stephen Sondheim. Ông khiêm tốn nói lời bài hát không phải là thơ cho dù có chất thơ đi nữa. Ông viết: "Thơ được viết ra để đọc, đọc lặng lẽ hay đọc vang lên, chứ không để hát. Một số ca từ , gột sạch những hình tượng hoa mỹ, lộ diện như thơ, nhưng âm nhạc chỉ làm nổi lên sự khiên cưỡng của nỗ lực đó... Thơ là nghệ thuật của cô đọng, ca từ là nghệ thuật của mở rộng... Thơ không cần âm nhạc, ca từ thì cần."
Cho dù vậy, ca từ nhiều bài hát của Stephen Sondheim được tuyển chọn in thành một quyển như tập thơ. Và một trong những bài thơ tôi nhận được trong tháng thơ này là bài Thanh tước, Hồng tước.
Bồ câu và két,
Có phải vì thù lao,
Hát để bán?
Có phải mày đã chọn
ở trong lồng cho yên,
bao giờ được lệnh thì hót?
Chuồng của tao có nhiều gian,
Sơn son và kín.
Không có gì hót trong đó,
Kể cả con chim chiền chiện của tao.
Chim chiền chiện, mày biết chứ,
Không hót khi bị giam cầm.
Trở lại vở nhạc kịch, dĩ nhiên chàng Anthony lên kế hoạch giải cứu người yêu. Nhưng thôi, đó là chuyện khác. Bài ca Thanh tước, Hồng tước kết thúc bằng têếng hát vút cao đầy khát vọng:
Dạy tao khéo thích nghi hơn.
Thanh tước, hồng tước,
Sáo sậu, sơn ca,
Dạy tao cách nào để hát.
Nếu tao không thể bay,
Thì để tao hát.
Green Finch and Linnet Bird là một bài hát trong vỡ nhạc kịch Sweeney Todd. Tình huống kịch lúc đó là chàng thủy thủ Anthony đi trên phố gặp một cô gái xinh đẹp đứng hát trước cửa tiệm bán chim kiểng:
Thanh tước, hồng tước
Sơn ca, sáo sậu,
Mày hót cách nào?
Làm sao mày có thể líu lo,
Ở trong lồng,
Không bao giờ cất cánh?
Chàng hỏi ra biết nàng tên Johanna, đang bị quan tòa Turpin giám hộ. Lão quan này bất công, tham nhũng, tàn ác, và dâm đãng. Lão giữ chìn chịt nàng Johanna, toan ép nàng làm vợ lão. Dĩ nhiên Johanna yêu chàng thủy thủ trẻ chứ không yêu lão quan tòa.
Ngoài kia bầu trời chờ sẵn
Mời gọi, rủ rê,
Ngay bên ngoài song chắn,
Sao mày có thể tĩnh tại,
Đăm đăm nhìn mưa,
Phát cuồng vì bầu trời đầy sao?
Làm sao mày hót lên
Bất cứ điều gì?
Mày hót cách nào?
Thanh tước, hồng tước,
Sơn ca, sáo sậu,
Làm cách nào mày hót được?
Lão quan gian ác không nài hoa ép liễu được bèn toan tính đưa nàng Johanna vô bệnh viện tâm thần. Thân phận lệ thuộc, bị giam cầm, Johanna thương cảm lũ chim trong lồng.
Thanh tước, hồng tước,
Sơn ca, sáo sậu,
Làm cách nào mày hót được?
Điệu véo von này khởi từ đâu
mà tuôn ra liên hồi ?
Mày hân hoan hay chỉ xởi lởi?
Mày biện luận
Hay cãi nhây
Hay chỉ mơ màng?
Mày bi bô?
Mày gào thét?
Có thể nghe và xem bài hát này được Harolyn Blackwell biểu diễn rất truyền cảm trên Youtube. Người viết lời bài hát này là Stephen Sondheim. Ông khiêm tốn nói lời bài hát không phải là thơ cho dù có chất thơ đi nữa. Ông viết: "Thơ được viết ra để đọc, đọc lặng lẽ hay đọc vang lên, chứ không để hát. Một số ca từ , gột sạch những hình tượng hoa mỹ, lộ diện như thơ, nhưng âm nhạc chỉ làm nổi lên sự khiên cưỡng của nỗ lực đó... Thơ là nghệ thuật của cô đọng, ca từ là nghệ thuật của mở rộng... Thơ không cần âm nhạc, ca từ thì cần."
Cho dù vậy, ca từ nhiều bài hát của Stephen Sondheim được tuyển chọn in thành một quyển như tập thơ. Và một trong những bài thơ tôi nhận được trong tháng thơ này là bài Thanh tước, Hồng tước.
Bồ câu và két,
Có phải vì thù lao,
Hát để bán?
Có phải mày đã chọn
ở trong lồng cho yên,
bao giờ được lệnh thì hót?
Chuồng của tao có nhiều gian,
Sơn son và kín.
Không có gì hót trong đó,
Kể cả con chim chiền chiện của tao.
Chim chiền chiện, mày biết chứ,
Không hót khi bị giam cầm.
Trở lại vở nhạc kịch, dĩ nhiên chàng Anthony lên kế hoạch giải cứu người yêu. Nhưng thôi, đó là chuyện khác. Bài ca Thanh tước, Hồng tước kết thúc bằng têếng hát vút cao đầy khát vọng:
Dạy tao khéo thích nghi hơn.
Thanh tước, hồng tước,
Sáo sậu, sơn ca,
Dạy tao cách nào để hát.
Nếu tao không thể bay,
Thì để tao hát.
